Các dòng van bi phổ biến trên thị trường

Van bi là thiết bị quen thuộc trong đời sống hằng ngày, xuất hiện trong nhiều hệ thống đường ống dân dụng và công nghiệp hiện nay. Vậy van bi là gì, có các chủng loại nào. Bài viết này sẽ chỉ ra các loại van phổ bién, cũng như nguyên lý hoạt động, cách lựa chọn và bảo trì van đúng cách, giúp kỹ sư tối ưu hóa hệ thống và kéo dài tuổi thọ van.

1. Van bi là gì

Van bi (tiếng anh là ball valve) là thiết bị điều khiển dòng chảy, sử dụng viên bi rỗng hình cầu – có thể xoay quanh trục để đóng mở và điều tiết lưu chất đi qua van. Trong các ứng dụng thực tế, van bi đóng vai trò then chốt trong mạng lưới đường ống, có thể là đầu ra của dòng chảy để lấy nước sinh hoạt hoặc là bộ phận kiểm soát lưu lượng dòng nước bên trong tuyến ống

2. Cấu tạo của van bi là gì

Các thành phần cơ bản của van bi bao gồm

• Thân van (Body): Phần chính chứa các cơ cấu bên trong, thường được đúc từ thép carbon, thép không gỉ, đồng thau hoặc nhựa kỹ thuật tùy theo yêu cầu lắp đặt.
• Bi (Ball): Bộ phận chính điều khiển dòng chảy, thường được làm bằng inox, đồng thau mạ crôm, hoặc các vật liệu đặc biệt khác cho môi trường khắc nghiệt.
• Trục (Stem): Kết nối bi van với cơ cấu vận hành bên ngoài.
• Bộ phận làm kín (Packing): Ngăn rò rỉ dòng nước chạy qua van
• Cơ cấu điều khiển: Có thể là tay gạt, tay quay, bộ truyền động điện, hoặc bộ khí nén

3. Nguyên lý hoạt động của van bi là gì

Van bi hoạt động dựa trên cơ chế xoay bi có các lỗ xuyên tâm:

• Khi lỗ của bi thẳng hàng với đường ống, dòng chất lỏng hoặc khí đi qua van với lưu lượng tối đa
• Khi bi xoay 90°, phần rắn của bi chặn dòng chảy hoàn toàn, van đóng lại.
• Khi bi ở vị trí trung gian, xuất hiện một phần lỗ bi dọc theo thân van, dòng nước chạy qua với lưu lượng ít hơn so với khi mở van hoàn toàn

4. Các chủng loại van bi

Khi lựa chọn van bi, việc hiểu rõ các loại van là yếu tố quan trọng, giúp khách hàng có nhiều phương án cho dự án thi công. Dưới đây là phân loại chi tiết về các dòng van bi trên thị trường

4.1 Phân loại theo cấu trúc thân van

Dựa vào cấu tạo thân van, van bi được chia thành các dòng sau đây

• Van bi 1 mảnh: Thân van được đúc liền khối, không thể tháo rời để bảo trì. Thường dùng cho kích thước nhỏ, áp suất thấp.
• Van bi 2 mảnh: Van được ghép lại từ hai phần riêng biệt và được kết nối với nhau bằng các bu lông, đai ốc. Phổ biến trong công nghiệp, dễ bảo trì.
• Van bi 3 mảnh: Thân van gồm phần giữa và hai đầu nối, cho phép tháo rời hoàn toàn khỏi đường ống để bảo trì mà không cần di chuyển đường ống.

4.2 Phân loại theo kiểu kết nối

Tùy yêu cầu về độ chắc chắn và tiến độ thi công, van bi có các phương pháp kết nối với đường ống sau đây

• Nối ren: Phổ biến cho đường kính nhỏ, dễ lắp đặt nhanh chóng, không cần chuyên môn cao.
• Dán keo: Áp dụng cho van làm từ nhựa PVC, uPVC, cPVC, dùng keo dán chuyên dụng để tạo mối nối kín
• Nối mặt bích: Thường dùng cho dòng van có đường kính lớn, khi lắp đặt cần tuân theo tiêu chuẩn mặt bích của tuyến ống
• Kết nối hàn: Bao gồm hàn đối đầu và hàn lồng, đảm bảo độ kín tuyệt đối, sử dụng cho áp suất và nhiệt độ cao.

4.3 Phân loại theo vật liệu

Lựa chọn vật liệu cho van bi phụ thuộc vào tính chất của môi chất làm việc cũng như điều kiện môi trường lắp đặt. Dưới đây là một số loại van tiêu biểu:

• Van bi nhựa: Có trọng lượng nhẹ, giá thành rẻ hơn so với các dòng van kim loại
• Van inox: Chống ăn mòn cực tốt, chịu được nhiệt độ cao, phù hợp cho công trình cần vệ sinh tốt
• Van đồng: Xuất hiện nhiều trong mạng lưới dẫn nước sinh hoạt nhờ độ kháng khuẩn tốt
• Van thép: Chuyên dụng trong nhà máy công nghiệp với độ bền cao, chịu áp lực lớn
• Van gang: Ít phổ biến hơn so với các vật liệu trên, chịu va đập tốt, chịu được nhiệt độ cao

4.4 Phân loại theo cách điều khiển

Các dòng van bi sử dụng một số phương thức vận hành chính sau đây, tùy theo quy mô dự án

• Vận hành thủ công: Sử dụng thao tác điều khiển bằng tay để điều chỉnh bi van. Có thể lựa chọn giữa tay vặn, tay gạt hoặc tay quay tùy theo kích cỡ đường ống và áp lực dòng chảy
• Điều khiển tự động: Dùng cho công trình cần điều khiển từ xa hoặc kiểm soát một lúc nhiều thiết bị. Bảo gồm kiểu điều khiển điện, khí nén hoặc dầu áp lực

5. Hướng dẫn lựa chọn van bi phù hợp

Việc chọn van bi phù hợp phụ thuộc vào môi trường làm việc, tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu vận hành của hệ thống. Mỗi ứng dụng đều đòi hỏi đặc điểm van khác nhau để đảm bảo an toàn, độ bền và hiệu suất. Dưới đây là một số gợi ý chọn van thích hợp

• Chọn theo vật liệu:
  • Van nhựa cho dự án cần tiết kiệm chi phí, dễ dàng lắp đặt
  • Van kim loại cho công trình cần chịu nhiệt độ cao, áp lực lớn hơn
• Dựa theo kiểu kết nối:
  • Chọn van nối ren nếu cần thi công nhanh với đường ống cỡ nhỏ
  • Áp dụng van nối bích, nối hàn cho mạng lưới cỡ lớn cần chịu áp cao
• Theo thiết kế thân van: Nên chọn van 2 hoặc 3 mảnh với hệ thống cần bảo trì thường xuyên

6. Một số lưu ý khi bảo trì van bi là gì

Bảo trì đúng cách giúp kéo dài tuổi thọ của van bi và đảm bảo công trình hoạt động lâu dài. Dưới đây là các hướng dẫn bảo dưỡng và cách xử lý sự cố thường gặp.

• Xây dựng kế hoạch bảo trì định kỳ:
  • Kiểm tra hàng tháng: Xem xét vấn đề về rò rỉ khi đóng mở, ăn mòn bên ngoài.
  • Kiểm tra hàng năm: Siết bulông, bôi trơn trục, kiểm tra độ kín.
  • Bảo trì lớn (3 ~ 5 năm): Tháo van kiểm tra trong, thay gioăng (nếu cần thiết), đánh bóng bi, thử nghiệm hoạt động của van.
• Thay thế bộ làm kín van:
  • Chuẩn bị: Xả áp, làm sạch, chuẩn bị phụ tùng & dụng cụ.
  • Tháo van: Tháo bộ truyền động, tháo bulông, tách thân van.
  • Thay gioăng: Lấy gioăng cũ, làm sạch van, lắp gioăng mới.
  • Lắp lại van: Lắp bi, ráp thân van, siết bulông, kiểm tra đóng mở và rò rỉ.
• Xử lý sự cố thường gặp:
  • Rò rỉ trục, đế kín: thay gioăng, kiểm tra bi, làm sạch van.
  • Khó vận hành: điều chỉnh , bôi trơn, làm sạch, cân nhắc thay thế van.
  • Rò rỉ thân van: siết bulông đúng lực, thay đệm kín.

7. Câu hỏi thường gặp về van bi là gì

Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về van bi là gì, cùng câu trả lời từ đội ngũ tư vấn giàu kinh nghiệm đến từ đại lý van ống nhựa (VON):

7.1 Van bi khác gì so với van cổng và van bướm

Khác biệt lớn nhất nằm ở tính năng và đặc điểm thân van

• Van bi có phần thân dài, có vai trò đóng mở và điều tiết lưu chất
• Các loại van bướm cũng dùng với chức năng tương tự, nhưng thân van mỏng hơn
• Van cổng (hay van cửa, van khóa) chỉ được khuyến nghị sử dụng cho việc đóng mở van, không dùng cho việc điều chỉnh lưu lượng nước chạy qua van

7.2 Van bi có thể sử dụng làm van đóng mở không?

Van bi trên thực tế có thể dùng được cho mục đích đóng mở van, đặc biệt đối với mạng lưới đường ống dân dụng. Tuy nhiên, van cổng với cơ chế nâng hạ đĩa van thường được dùng cho mục đích trên, nhờ khả năng đóng kín tốt hơn do có thêm tác động của trọng lực

VonTechMan

VonTechMan – Chúng tôi là tập thể các kỹ sư – chuyên gia về Van Ống Nhựa

Không chỉ phân phối Van Ống Nhựa, chúng tôi có kinh nghiệm và liên tục tìm hiểu chuyên sâu mọi kiến thức liên quan, nhằm cung cấp nguồn thông tin đáng tin cậy cho độc giả